سیفای چیست؟ معرفی کامل امور مالی متمرکز یا CeFi در مقایسه با دیفای!
- 21 فروردین 1401
- نویسنده : کارشناس دنیای ترید
اکوسیستم مالی متمرکز سنتی (CeFi) ممکن است برای افراد غیرمتخصص مقداری مرموز به نظر برسد، زیرا کاربران اغلب از قوانین یا قراردادهای اساسی حاکم بر داراییها و کالاهای مالی در این اکوسیستم بیاطلاع هستند.
از سوی دیگر، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، در حال خودنمایی به عنوان اکوسیستمی است که مدعی ارائه شفافیت و کنترل است، و این به لطف پدیده بلاکچین با خاصیت محافظت و یکپارچگی است. امور مالی غیرمتمرکز همچنین سود بالاتری نسبت به پلتفرمهای سیفای (CeFi) به کاربران خود میدهند. با این حال، مرز بین CeFi و DeFi ممکن است به راحتی قابل تشخیص نباشد.
در این مقاله از سری مقالات ارز دیجیتال دنیای ترید به تشریح تفاوت سیفای با دیفای از دیدگاه حقوقی، امنیتی، اقتصادی، حریم خصوصی و دستکاری بازار خواهیم پرداخت.
CeFi چیست و چگونه کار میکند؟
چندین هزار سال پیش، در بین النهرین باستان، مفهوم امور مالی متمرکز بنیان نهاده شد. از آن زمان، انسانها از کالاها و داراییهای مختلفی به عنوان ارز یا کارنسی استفاده کردهاند، از جمله دام، زمین و همچنین فلزات گرانبها (مانند طلا، که تقریباً از مقبولیت جهانی به عنوان ذخیره ارزش برخوردار است) و موارد دیگر. آخرین مورد از نمونه بروزهای امور مالی متمرکز، ارزهای فیات بوده است.
در نتیجه، اینطور نشان داده شده است که یک ارز میتواند ارزش ذاتی داشته باشد (مثلاً زمین) یا میتواند به آن یک ارزش نسبت داده شود (مثلا ارز فیات). تمام تلاشهای شناخته شده برای ایجاد یک ارز و سیستم مالی پایدار و مبتنی بر اساس مفهوم یک نهاد متمرکز، مانند دولتی که از ارزش مالی یک ارز حمایت میکند و فرماندهی یک نیروی نظامی را نیز بر عهده دارد، بنا شده است. اما CeFi در حوزه ارز دیجیتال به چه معناست؟
اصل بنیادین پشت صرافیهای متمرکز (CEX) ارز دیجیتال این است که تمام سفارشات معاملاتی کریپتو از طریق یک صرافی مرکزی تحت یک امور مالی متمرکز هدایت میشوند. نمونههایی از شرکتهای CeFi عبارتند از: بایننس، کوینبیس و کراکن. کاربران در این صرافیها حساب ایجاد میکنند و از همان پلتفرم هم برای ارسال و دریافت توکنها استفاده میکنند. هر چند این همه چیز نیست. این صرافیها علاوه بر معاملات کریپتو، خدمات مختلفی مانند وام، استقراض و معاملات مارجین را نیز ارائه میدهند.
نکتهای که اینجا مطرح میشود، این است که زمانی که وجوه در صرافی نگهداری میشوند، خارج از کنترل کاربران هستند و در صورت شکست رویههای امنیتی صرافی، در معرض هک و سرقت قرار میگیرند. در نتیجه، با مراجعه به تاریخ میدانیم که صرافیهای متمرکز هدف حملات امنیتی مختلف در گذشته قرار گرفتهاند. با این حال کاربران در صرافیهای متمرکز به راحتی اطلاعات شخصی خود را در اختیار صرافی قرار میدهند و وجوه خود را در اختیار این سازمانها میگذارند، زیرا معتقدند صرافیهای متمرکز قابل اعتماد هستند!
علاوه بر اینها، صرافیهای بزرگ دارای بخشهای بزرگی با کارکنان پشتیبانی مشتریان برای کمک به مشتریان هستند. کیفیت عالی خدمات مشتریان به کاربران احساس امنیت میدهد و به آنها اطمینان میدهد که امور مالی آنها در دستان قابل اعتمادی است.
اما DeFi چیست و چگونه کار میکند؟
با توجه به شناخت ما از بلاکچین و ویژگیهای غیرمتمرکز و بدون نیاز به مجوز (Permissionless) آن، ارزهای دیجیتال جدید نیز تکامل یافتهاند. جابهجایی و معامله داراییهای مالی بدون نیاز به واسطههای قابل اعتماد، یکی از بزرگترین و قدرتمندترین ویژگیهای بلاکچین است. علاوه بر این، امور مالی غیرمتمرکز، این زیرشاخه جدید بلاکچین، بر توسعه فناوری و خدمات مالی مبتنی بر دفتر کل و با استفاه از قراردادهای هوشمند تمرکز دارد.
دیفای با استفاده از ارزهای دیجیتال و قراردادهای هوشمند، خدمات و سرویسها را بدون نیاز به واسطه ارائه میکند. در جهان مالی امروز، موسسات مالی به عنوان ضامن معاملات عمل میکنند. از آنجایی که پول شما از این موسسات میگذرد، آنها نفوذ زیادی دارند! با این وجود، در دیفای، موسسه مالی با یک قرارداد هوشمند در معاملات جایگزین میشود.
دیفای با اکثر محصولات سیفای، از جمله مبادلات دارایی، وام، معاملات اهرمی، رأی گیری حاکمیت غیرمتمرکز و استیبلکوینها سازگار است. با این حال، تعداد خدمات موجود در دیفای به طور مداوم در حال افزایش است و برخی از پیچیدهترین محصولات، مانند آپشنها و مشتقات نیز به سرعت در حال پیشرفت در ساختار دیفای هستند.
علاوه بر اینها، DeFi دارای سه ویژگی متمایز و مهم است: شفافیت، کنترل و دسترسی. در دیفای، کاربر میتواند قوانین دقیقی را که بر عملکرد داراییها و کالاهای مالی او حاکم است، بررسی کند. به عنوان مثال، دیفای تلاش میکند تا قراردادهای خصوصی، معاملات معوقه و تمرکزگرایی را حذف کند، که موانع اساسی برای شفافیت سیفای در حال حاضر به شمار میروند.
ساختار دیفای همچنین به کاربران خود اجازه میدهد تا نگهدارنده مطلق داراییهای خود باقی بمانند، به این معنی که هیچ کس نباید بدون اجازه آنها بتواند هیچ نوعی از سانسور، جابجایی یا تخریب در مورد آن داراییها اعمال کند. هر شخصی با یک کامپیوتر معمولی، اتصال به اینترنت و دانش کم میتواند خدمات دیفای را طراحی و اجرا کند. در همان زمان، بلاکچین و شبکه توزیع شده آن از ماینرها، عملیات خروجی نرمافزارهای دیفای را اجرایی و عملی میکنند.
دیفای (DeFi) در مقابل سیفای (CeFi)؛ مقایسه از هر نظر!
مهمترین ویژگیهای صنعت دیفای و سیفای را در ادامه بررسی و مقایسه خواهیم کرد.
قابلیت تایید عمومی
در حالی که ممکن است کد یک برنامه دیفای همیشه منبع باز نباشد، اجرا و بایت کد آن باید به صورت عمومی در یک زنجیره بلوکی قابل تأیید باشد تا به عنوان یک دیفای غیر حضانتی (non-custodial) طبقه بندی شود. در نتیجه، برخلاف سیفای، هر کاربر دیفای میتواند اجرای منظم تغییرات حالت دیفای را مشاهده و تأیید کند. چنین شفافیتی به فناوری جدید دیفای قدرت بینظیری در انتقال اعتماد میدهد.
اتمی بودن
یک تراکنش بلاکچین امکان انجام اقداماتی متوالی را فراهم میکند که ممکن است شامل چندین تراکنش مالی باشد. این ترکیب را میتوان اتمی کرد، به این معنی که تراکنش یا با تمام فعالیتهایش کامل میشود یا به طور کامل شکست (Fail) میخورد. در حالی که این ویژگی اتمی قابل برنامهریزی در CeFi وجود ندارد، ممکن است از توافقات قانونی گران قیمت و کند برای اعمال ویژگی اتمی بودن در سیفای استفاده شود.
توسعه و استقرار ناشناس
امور مالی متمرکز از لحاظ معاملات، نسبت به DeFi ناشناس بودن کمتری را در اختیار کاربران قرار میدهد. بسیاری از پروژههای DeFi توسط تیمهای ناشناس ایجاد و مدیریت میشوند و حتی بنیانگذار بیتکوین تا به امروز ناشناخته مانده است. ماینرها، قراردادهای هوشمند دیفای را پس از نصب به طور ضمنی اجرا میکنند. برنامههای ناشناس DeFi میتوانند بدون فرانتاند کار کنند امری که کاربران را مجبور به تعامل مستقیم با قراردادهای هوشمند میکند.
حضانت (Custody)
برخلاف چیزی که در سیفای میبینیم، دیفای به مشتریان این امکان را میدهد که مستقیماً داراییهای خود را در هر زمان کنترل کنند (نیازی به انتظار برای باز شدن بانک نیست!). با این حال، با چنین قدرت عظیم و جدیدی مسئولیت بزرگی به همراه خواهد آمد. در نتیجه، صرافیهای متمرکز، که اساساً مشابه متولیان سنتی داراییها هستند، برای نگهداری ارزهای دیجیتال محبوب بهشمار میروند.
معامله ارزهای دیجیتال
صرافیهای متمرکز (CEX) بر اساس همان اصول سنتی بازارهای مالی ساخته شدهاند. دفترچههای سفارش (Order-Book) لیمیت، سوابق خارج از زنجیره (Off-Chain) سفارشهای معوق ارسال شده توسط معامله گران است که صرافیهای متمرکز ذخیرهسازی میکنند. از سوی دیگر، صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) به روشی بسیار متفاوت عمل میکنند، به این صورت که طرفین موجود در یک معامله را با استفاده از پروتکلهای بازارساز خودکار (AMM) هماهنگ میسازند. قیمت ها توسط ‘AMM’ با استفاده از الگوریتمهای ریاضی و بسته به حجم تراکنش تعیین میشود.
نهاییسازی سفارشات
کاربرانی که از بلاکچینهای بدون نیاز به مجوز (Permissionless) استفاده میکنند، اغلب تراکنشهایی که میخواهند انجام دهند را، از طریق شبکهای همتا به همتا نهایی کرده و به اشتراک میگذارند. به عنوان مثال، دو طرف تراکنش میتوانند رقابتهایی در تعیین کارمزد تراکنش را برای هدایت دستور اجرای تراکنش انجام دهند، زیرا هیچ نهاد متمرکز دائمی وجود ندارد که دستور اجرای تراکنش را بدهد. در نتیجه این چکشپذیری سفارشات (Order Malleability)، بسیاری از تاکتیکهای دستکاری بازار در حال حاضر در زنجیرههای بلوکی استفاده میشوند!
برعکس، سازمانهای نظارتی در ساختار سیفای الزامات سختگیرانهای را برای مؤسسات و خدمات مالی وضع میکنند، مانند نحوه اجرا و نهاییسازی سفارش تراکنشها. با این حال، این امر به دلیل ماهیت متمرکز واسطههای مالی CeFi قابل تصور و پیشبینی است.
کارمزد تراکنشها
کارمزد تراکنشها در دیفای و همچنین بلاکچینها به طور کلی، برای جلوگیری از اسپم بسیار مهم هستند. با این حال، به دلیل ضرورت تکیه بر تأییدیههای ضد پولشویی (AML) مشتریان خود، مؤسسات مالی فعال در ساختار سیفای، میتوانند خدمات تراکنشی را بدون هیچ هزینهای نیز ارائه دهند (یا توسط دولتها مجبور به ارائه برخی از خدمات بهصورت رایگان هستند).
ساعات بازار بدون توقف
بازارهای متمرکز سیفای، به دلیل قطعیها مکرر بسیار بدنام هستند. به عنوان مثال، بورس نیویورک و بورس نزدک، دو محل اصلی معاملات در ایالات متحده هستند و ساعات کاری آنها از دوشنبه تا جمعه از 9:30 صبح تا 4:00 بعد از ظهر به وقت شرقی است.
به دلیل ماهیت بیوقفه بلاکچینها، اگر نگوییم همه، بیشتر بازارهای دیفای و غیرمتمرکز، 24 ساعته و هفت روز هفته باز هستند. در نتیجه، دیفای فاقد معاملات قبل و بعد از بازار است، برخلاف سیفای، که نقدینگی در انواع کالاها در این زمانها به طور کلی ممکن است کم باشد.
حریم خصوصی (Privacy)
دیفای را فقط میتوان در بلاکچینهایی با قابلیت قراردادهای هوشمند، که حافظ حریم خصوصی نیستند یافت. در نتیجه، این بلاکچینها به جای ناشناس بودن واقعی، شبه ناشناس بودن را ارائه میدهند! با توجه به اینکه صرافیهای متمرکز با سیاستهای AML، اغلب تنها گزینه عملی برای تبدیل پول به ارز دیجیتال هستند، این صرافیها این قدرت را دارند که آدرس کاربران خود را برای مجریان قانون آشکار کنند!
خطرات آربیتراژ
یک آربیتراژ ترجیحاً باید به صورت اتمی عمل کند تا از خطر نوسانات قیمت جلوگیری شود. آربیتراژ در صرافیهای متمرکز و یا هیبریدی، ذاتاً در معرض نوسانات قیمت بازار است، مگر اینکه آربیتراژکنندهها با صرافیها همکاری کنند تا از اتمی بودن عملیات اطمینان حاصل شود.
اگر که کارمزد تراکنش نادیده گرفته شود، آربیتراژ بین دو صرافی غیرمتمرکز در یک بلاکچین میتواند بدون ریسک تلقی شود. این به دلیل ویژگی اتمی بودن بلاکچین است که به معاملهگران اجازه میدهد تا یک قرارداد هوشمند بنویسند که آربیتراژ را انجام دهد و اگر آربیتراژ سودی نداشت، قرارداد منتفی شود. حالا اگر که در دو صرافی غیرمتمرکز (DEX) در بلاکچینهای جداگانه آربیتراژ انجام شود، ریسک آربیتراژ معادل است با ریسک آربیتراژ در صرافیهای متمرکز و هیبریدی.
تورم
تورم به معنای کاهش ارزش یک ارز موجود است که با افزودن یک عرضه جدید ایجاد میشود. در حالی که تورم معادل با از دست دادن قدرت خرید یک ارز تعریف میشود، رابطه بین عرضه و تورم همیشه خود را به وضوح نشان نمیدهد. گاهی اوقات، حجم پول بدون ایجاد تورم افزایش مییابد.
در سیفای، بانکهای مرکزی قدرت تولید پول فیات را در دست دارند و تورم اغلب در برابر ارزش سبدی از محصولات مصرفی که گاهی به عنوان شاخص قیمت مصرفکننده (CPI) شناخته میشود، ارزیابی میشود.
در دنیای دیفای نیز، عرضه ارزهای دیجیتال میتواند در معرض تغییر باشد. بهعنوان مثال بیتکوین (BTC) در نهایت به این مرحله خواهد رسید که عرضه پایان میپذیرد. در حالی که فعالیت اقتصادی که باید حفظ کند سقفی ندارد، که منجر به نادر (Scarcity) بودن این ارز میشود. علاوه بر این، بیتکوین یا به طور کلی بلاکچینها، بدون پاداش بلوکی و در نتیجه بدون تورم، ممکن است در برابر بیثباتیهای امنیتی آسیبپذیر شوند.
باید دید که آیا بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال به دلیل تورم سیستم فیات از نابرابری شدید درآمدی رنج خواهند برد یا خیر. هیچ مدرک محکمی مبنی بر رفع این مشکل توسط ارزهای دیجیتال وجود ندارد!
سرویسهای بینزنجیرهای (Cross-chain)
بیتکوین و سایر کوینهای اصلی تولید شده در بلاکچینهای مستقل، اغلب از طریق سرویسهای CeFi معامله میشوند. سرویسهای DeFi معمولاً به دلیل پیچیدگی و تأخیر تکمیل تبادلات زنجیرهای اتمی، از همه توکنها پشتیبانی نمیکنند.
سرویسهای CeFi این مشکل را با ذخیره وجوه از چندین زنجیره حل میکنند (در حالی که سرویسهای غیرمتمرکز نیاز دارند که همه توکنها از استانداردهای بهعنوان مثال اتریوم برای دستیابی به قابلیت همکاری پیروی کنند).
از آنجایی که بسیاری از کوینهایی که دارای بالاترین ارزش بازار هستند و اغلب مورد معامله قرار میگیرند، در بلاکچینهای جداگانه وجود دارند و از قوانین قابلیت همکاری تبعیت نمیکنند، این یک مزیت قابل توجه برای CeFi بهشمار میرود.
تبدیل به فیات
وقتی صحبت از تبدیل پول رایج به بیتکوین و بالعکس میشود، سرویسهای متمرکز مثل بایننس معمولاً انعطافپذیرتر از سرویسهای غیرمتمرکز هستند. از آنجایی که تبدیل فیات به ارز دیجیتال به یک نهاد متمرکز نیاز دارد، اکثر ارائهدهندگان خدمات دیفای، رمپ فیات را ارائه نمیدهند. همچنین، مشتریان میتوانند از طریق پلتفرمهای سیفای بهراجتی تبدیل خود را انجام دهند و تجربه کاربری و معاملاتی بهتری نیز داشته باشند که یک مزیت دیگر برای سیفای بهشمار میرود.
مقایسه ما بین صنعت دیفای و سیفای را میتوانید در جدول زیر بهراحتی مشاهده کنید:
شباهتهای بین سیفای (CeFi) و دیفای (DeFi)
صنعت دیفای در حال حاضر در مراحل اولیه خود است. دیفای، درست همانند سیفای، به لطف لایه بلاکچین خود، دارای ویژگیهای منحصر به فردی از جمله شفافیت، عدم حضانت و غیرمتمرکز بودن است. از سوی دیگر، بلاکچین، ظرفیت تعداد تراکنش، تأخیر در تایید و حریم خصوصی را در دیفای محدود میکند.
دیفای همچنان به طور قابل توجهی به سیستم مالی سنتی متکی است. قابل ذکر است، ارزش داراییهای رمزنگاری شده در دیفای هنوز بر منای ارز فیات تعیین و شناسایی میشود. همانطور که احتمالا میدانید استیبلکوینها یکی از پرکاربردترین داراییهای کریپتویی هستند زیرا ارزش آنها به ارزهای فیات متصل است. همانطور که در ابتدای این مقاله بیان شد، تنها بانکهای مرکزی مجاز به انتشار پول رایج بانک مرکزی هستند.
پلتفرمهای وامدهی CeFi بهعنوان پیوندی بین سیستم پولی سنتی و بازار داراییهای دیجیتال عمل میکنند. این سرویسها (مانند بلاکفای) به کاربران امکان میدهند مستقیماً پول فیات (به جای استیبلکوینهای ثابت شده دلاری) قرض کنند و از داراییهای رمزنگاری خود به عنوان وثیقه استفاده کنند.
این پلتفرمها توسط کسبوکارهای شناختهشدهای اداره میشوند که به عنوان طرف قرارداد برای مشتریان سپردهگذار و وامگیرنده عمل میکنند. در نتیجه، این کمپانیها اغلب به عنوان "بانکهای کریپتو" شناخته میشوند.
علاوه بر اینها میتوان گفت که DeFi و CeFi هدف یکسانی دارند: ارائه کالا و خدمات مالی با کیفیت بالا به مشتریان و در عین حال تقویت اقتصاد. به طور خلاصه، دیفای و سیفای هر دو مزایا و معایب خاص خود را دارند و هیچ روش سادهای برای ترکیب بهترینهای هر دو سیستم در یک مسیر وجود ندارد.
در نتیجه، ما معتقدیم که این دو ساختار مالی مجزا اما در هم تنیده، در کنار هم وجود خواهند داشت و به نفع یکدیگر عمل خواهند کرد. در ادامه، چند همافزایی مهم بین این دو سیستم مالی را با یکدیگر مرور خواهیم کرد.
بریجها (Bridge)
موسسات مالی برای افزایش کارایی خود، دیفای و سیفای را به هم متصل میکنند. بهعنوان مثال اوراکلهایی مانند چین لینک (Chainlink) دادههای سیفای را به دیفای منتقل میکنند. در این میان ابزارهای سنتتیکس (Synthetix) نیز به کاربران اجازه میدهد تا ابزارهای مالی سیفای را به عنوان مشتقات دیفای معامله کنند. صندوق سرمایهگذاری بیتکوین گریاسکیل نیز به کاربران این امکان را میدهد که بیتکوین را در بازارهای خارج از بورس (over-the-counter) سیفای معامله کنند.
DeFi به عنوان یک افزونه خلاقانه به سیفای
پروتکلهای دیفای تنها سرویسهای سیفای را عرضه نمیکنند. آنها همچنین این سرویسها را برای خصوصیات منحصر به فرد بلاکچین بهینه میکنند. به عنوان مثال، در دیفای، یک مکانیسم مبادله جدید به نام ‘AMM’ نقش ساختار اردر بوک CeFi را بر عهده گرفته است.
‘AMM’ یک قرارداد هوشمند است که داراییها را از تامینکنندگان نقدینگی میگیرد. در نتیجه، معاملهگران مستقیما با ‘AMM’ها معامله میکنند و دیگر مستقیما به تامینکنندگان نقدینگی متصل نمیشوند. از آنجایی که طراحی AMMها شامل تماسهای کمتری با بازارسازان نسبت به دفترچه سفارش در سیفای است، هزینههای تراکنش کاهش مییابد.
سیفای نیز به نوبه خود چنین پیشرفتهایی را استفاده میکند. به دنبال مفهوم AMM، صرافیهای متمرکز (مانند بایننس) شروع به ارائه خدمات بازارسازی مشابه (AMM) کردند. برخی از بازارهای (صرافی) سیفای، مانند صرافیهای خارجی، که از ترکیبی از مدل AMM و تعامل انسانی استفاده میکنند، موقعیت خوبی برای ورود به صنعت بازارسازی دیفای دارند، در حالی که بازارهای دیفای موجود، چنین شرایطی را ندارند. برخی از رویکردهای سیفای ممکن است توسط ارائه دهندگان AMM برای کاهش مواجهه مشتریان خود با آربیتراژورها نیز اتخاذ شود.
درسی برای سیفای: فروپاشی دیفای
بازار ارزهای دیجیتال در 12 مارس 2020 سقوط کردند و قیمت اتریوم بیش از 30 درصد در کمتر از 24 ساعت کاهش یافت. در 19 می 2021 نیز، قیمت اتریوم بیش از 40٪ کاهش یافت. شاخص داوجونز 9.99% سقوط کرد و نام "پنجشنبه سیاه" را در بازارهای سیفای ترند کرد (اما با حرکات روزانه کمتر چشمگیر).
در طول این سقوطها، سیفای و دیفای هر دو بسیار تحت فشار بودند. به دلیل حجم غیرمعمول فعالیتهای معاملاتی، سیستم صرافیهای متمرکز مختل شدند (به عنوان مثال، کوینبیس معاملات را برای تقریبا یک ساعت متوقف کرد). به طور مشابه، قیمت گس (gas) در اتریوم (ETH) به حدی افزایش یافت که یک انتقال بیش از صد دلار هزینه داشت.
بار شدید روی شبکه باعث شد رباتهای انحلال ‘MakerDAO’ در فوریه 2020 از کار بیفتند و تأیید تراکنشهای کاربران را به تأخیر بیندازند. به دلیل ماهیت توزیع شده بلاکچین، خدمات دیفای برخلاف سیفای از نظر فنی همیشه در دسترس هستند. از سوی دیگر، سیستمهای دیفای برای اکثر کاربران در سناریوهای احتمالی فوقالعاده گران میشوند. از آن زمان به بعد، انعطافپذیری پروتکلهای دیفای توجه بیشتری را به خود جلب کرد.
اگرچه سیفای و دیفای فرآیندهای تسویه حساب و رفتارهای کاربر متفاوتی دارند، سیفای همچنان ممکن است چیزهای زیادی از تست استرس دیفای بیاموزد. در حالی که سیفای برای کاهش نوسانات بیش از حد داراییها به قطعکنندههای مدار متکی است (بازارها وقتی نوسانات از سطوح تعیینشده فراتر رود، معامله را متوقف میکنند)، به نظر میرسد دیفای تاکنون موفق شده است از چنین اختلالاتی جلوگیری کند، که میتواند به سیفای کمک کند تا مرزهای خود را بهتر درک کند.
صرافی های ارز دیجیتال
ارسال دیدگاه
0 دیدگاه